Mehmet Doğan – Altı Üstü Tasarım

1. Herhangi bir kişinin en favori insanı mısın? Neden?

Favori insan değil de, iki tane çok güzel kızın favori “erkeğiyim.” Bu her iki kızda, benim dünyanın en komik, en yakışıklı ve en güzel sese sahip insanı olduğumu düşünüyor. Hatta bu kızlardan bir tanesi daha dün gece bana “ben prensesim ve sen de benim Prince Charming’imsin” dedi. Yani “yakışıklı prens.” Benimle evlenip, hayatı boyunca bir sarayda mutlu yaşamak istediğini söyledi. Maalesef ben o kıza, çok teşekkür ettim, ona, annesiyle evli olduğumu ve bu nedenle kendisiyle evlenemeyeceğimi söyledim. Biraz üzüldü ama annesi de onun en favori insanlarından biri olduğu için bu gerçeği kabullendi.

Yani kısacası, ben dünya güzeli kızlarım Jayda (5) ve Aliya’nın (3) en favori insanıyım. Umarım bu durum onlar 18 ve 16 yaşındayken ben onların erkek arkadaşlarını kapıdan kovalarken de devam eder. :-)

2. Şu anda yaptığın işin dışında (hayattaki tüm işler kanuni olsaydı) ne iş yapmak isterdin?

Annesini seven ama kendisini sevmeyen insan doktorluk mesleğini seçer. Keşke ben de annemin istediği gibi onu sevindirecek bir meslek olan doktor olsaydım diye düşünürüm ara sıra ama ben kendimi de çok sevdiğimden öyle bir meslek dalını seçmedim.

Şaka bir yana küçüklüğümden beri her türlü performans sanatına düşkünümdür. Hatta lise ve ortaokul yıllarında tiyatro ile aktif olarak ilgiliydim. Eğer zamanında cesaretim ve arkamda aile desteği olsaydı (ki fırsat elime de geçmişti), okuduğum üniversiteyi bırakıp konservatuara girerdim. Şu an yaptığım işten çok memnunum, fakat hani yeniden başlasaydım tiyatro sanatçısı olurdum. Hem de gözümü bile kırpmadan.

3. Yalan söylemenin sence uygun olduğu durumlar nelerdir? Beyaz yalan söyler misin, ne söylersin?

Hayatta yalanı sevmem ve şimdiye kadar beyaz yalan bile olsa, tek bir yalan söylemedim, söylemem de.

İşte biraz önce benden duyduğun bu kelimeler en son söylediğim yalan. :-) Tabii ki bende herkes gibi beyaz yalan söylerim. Zaten insanların yalan söylemesinin en büyük nedeni, insanların kendilerini başkalarına sevdirmek istemeleridir. Zaten bizler bu nedenle “Aa çok güzel olmuş saçların” ya da “Yok canım! O elbise seni şişman göstermiyor” deriz. Özellikle evli insanların bu tip beyaz yalanlarda uzmanlaşması gerekiyor çünkü “bende bir değişiklik var bugün. Bakalım farkına varabilecek misin?” gibi bir tehlikeli durumun sizi ne zaman beklediğini hiçbir zaman tahmin edemezsiniz. Bu nedenle hazırlıklı olmak lazım.

Eğer beyaz yalanlar olmasaydı, dünya gerçekten çok gaddar bir yer olurdu ve birçok insan birbirine küskün yaşardı.

4. En son “… özelliğinden dolayı senle gurur duyuyorum” lafını kime söyledin? Hangi özellikti o?

En son seninle gurur duyuyorum lafını daha bugün kızım Jayda’ya söyledim. Kızım Jayda bir süredir bale kurslarına gidiyor ve dün gece yüzlerce kişinin önünde, tiyatro sahnesinde, bir bale gösterisinde rol aldı ve ben seyirci koltuğunda onu seyrederken kendimi göz yaşları içinde buldum. Hani annelerimizden, babalarımızdan “koltuklarım kabardı” lafına duyardık ya küçükken (gerçi ben pek fazla duymadım :-)) iste öyle bir duygu. İşte bu nedenle onun yeteneğinden ve cesaretinden ötürü gurur duyduğumu söyledim. Aferin benim güzel kızıma. Benim hayallerimde olan mesleği belki de o yapacak.

5. Aynı lafı en son sen ne zaman duydun? Hangi özelliğindi göklere çıkartılan?

Sanırım en son o lafı annemden duydum. Telefonda benim yeni çıkan kitabımdan bahsediyorduk ve benim kitabın ilk basımından kazanacağım telif gelirini Kızılay’a bağışlayacağımı duymuş babamdan ve bana “seninle bu davranışından dolayı gurur duyuyorum” türünden bir şeyler söyledi.

Şimdiye kadar hiç fırsatım olmadı neden böyle bir şey yaptığımı anlatmanın. Bu nedenle ilk kez sana anlatmak istiyorum.

Ben Kanada’ya 1999 yılının Temmuz ayında yerleştim. Buraya geldikten tamı tamına 4 ay sonra İstanbul’da benim içimi parçalayan bir deprem felaketi gerçekleşti. Bu felaketin haberini aldığımda çok üzüldüm. İçim içimi yemeye başladı. Neredeyse suçlu hissettim uzaklarda olmak ile. Kendimi öylesine çaresiz, öylesine elleri, kolları bağlanmış hissettim ki anlatamam. Bu nedenle yıllar sonra, bu çaresizliğimi ve suçluluk duygumu bir nevi bastıracak ve her Türk vatandaşının yapması gereken yardımı geçte olsa yapmak istedim Kızılay’a. Hepsi bu!

6. Yaşayamadığın için pişmanlık duyduğun ne var?

Yaşayamadığım için pişmanlık duyduğum en büyük olaylardan biri daha fazla gezmemektir. Dünyadaki birçok ülkeyi, eşimle birlikte görmediğime üzülürüm. Örneğin Hindistan, Çin, Rusya… fakat küçük yaşta olan çocuklarla birlikte bunları gerçekleştirmek biraz zor. Ayrıca Kanada’da yaşayan bir insan için her ülke dünyanın bir ucu. Belki gelecekte, çocuklar biraz büyüdükten sonra.

Bir başka ukde ise, Türkiye’de yaşadığım yıllarda en yakın arkadaşım Erdem Tekin ile daha fazla zaman geçirmemem. Şu an aramızda okyanus var ve bu beni çok üzüyor.

7. Lisedeki takma adın neydi? Adını sevmiş miydin?

Lise yıllarında bir takma ismim vardı ama bu sana RTÜK sansürü ve bana da utanç duygusu getireceğinden paylaşmamayı tercih ederim.

Fakat üniversite yıllarındaki takma adım “İnce Mehmet” idi. Arkadaş grubumda iki tane Mehmet olması ve benim o dönemde kilomun 2 kürdan kilogram olması nedeniyle benim takma adım “ince” idi. Diğer Mehmet ise “kalın” olarak isim aldı. O dönemde o kadar zayıftım ki arkadaşlarım yaz tatilinden döndüğümde beni gördüklerinde -güneşleyen ten ve kilom nedeniyle, bana “We are the world, we are the children” Afrika açlık şarkısını söylerlerdi. O zamanlarda pantolonları üzerime oturmuyor diye pantolonun altına eşofman giyerdim. Hey gidi günler hey. 1998 yılından bu yana 46 kilo almışım. Kalın Mehmet bile ince kaldı yanımda fakat halen bugün bile “ince” lakabını taşıyorum üniversite arkadaşlarım için.

8. Bir okul yaptırsan adını ne koyarsın? Neden?

Hiç düşünmedim ama sanırım kızlarımın adını koyardım okula: Jayda-Aliya Doğan İlköğretim Okulu. Eşimin mesleği öğretmenlik olduğundan, torpil yaptırıp, onu da okul müdiresi yapardım.

9. Ulaşamadığın biri ile tanışıp sohbet etme olanağın olsaydı bu kim olurdu? Ondan neler öğrenmek isterdin?

Sosyal banker Muhammed Yunus ile oturup, sosyal işadamlığının detaylarını konuşmak isterdim.

Edison ile oturup, ona başarılı bir mucit olduğunu fakat pazarlama konusunda çok hatalar yaptığını ve ona bu konuda yardımcı olabileceğimi anlatmak isterdim.

Steve Jobs ile oturup yaratıcılık, tasarım, sunum konusunda konuşmak isterdim. Ne de olsa bu adam bir zamanlar Ecstasy kullanmayan tasarımcıları işe almayan uçuk ve deli bir adamın sohbeti zevkli olmalı. Çünkü onun mantığına göre Ecstasy yaratıcılığı artırıyormuş. Zaman nasıl değişiyor. Acaba ayni şeyleri bugün söylese ne olurdu?

Dr. Jim Goodnight ile oturup beni işe alması için yalvarırdım. Dünyada çalışmayı çok istediğim birkaç kişiden birisi.

Kanadalı sihirbaz Jay Sankey ile tanışıp, onun, elini bu kadar iyi kullanmasındaki sırları öğrenmek isterdim.

Son olarak bence dünyadaki en başarılı, komik, yaratıcı ve zeki komedyen Jeremy Hotz ile oturup sohbet etmek isterdim.

10. Yaptığı işte mutlu ve aynı zamanda başarılı olan birisini tanıyor musun? Onu örnek olarak alıyor musun?

Ya sen? Şimdiye kadar gerçek anlamıyla işinden tam anlamıyla memnun olan hiç kimseyi tanımadım. Bu esasında çok normal. Biz insanoğlunun içinde öyle bir duygu var ki bizler çoğu zaman elimizdeki ile mutlu olmayı bilmiyoruz. Hep daha fazlasını, daha iyisini istiyoruz. Zaten böyle bir duyguya sahip olmasaydık, medeniyet bugün ki duruma gelmez, bizler halen mağaralarda yaşayıp, hayvan avlardık.

Fakat biraz olsun “mutlu” tanımına yakın olan bir kişi var o da tanıdığım, çok takdir ettiğim bir tasarımcı olan Jeffrey Veen. Jeff, Adaptive Path zamanında gerçekten çok mutlu idi fakat Google’da yani yeni işinde aynı mutluluğa sahip mi bilemiyorum.

11. Hiçkimsenin göremediği bir özelliğin var mı? Varsa neden bugüne kadar gizli kaldı?

Gerçi hem blogumda hem de kitabımda biraz bahsettim bu konudan. Benim çocukça bir tutkum var. Biliyorum saçma ama bu tutku sihirbazlık. Bir çok kişi bunu çocukça bulduğu için pek fazla kişi bilmez. Ama bu konuda çok iyi olduğumu söyleyen seyirciler de yok değil. Hatta küçük bir fan klüp bile açtım. Şu an iki üyesi var: Jayda ve Aliya. Bir de balondan küçük hayvan figürleri yapmayı öğrenirsem tasarım işini bırakıp, çocukların doğum günlerinde gösteri yaparak hayatımı kazanacağım.

12. Seni en çok ne kızdırıyor? Bu kızgınlıkla baş edebiliyor musun? Edemiyorsan, neden?

“Evet Efendim”ci kişiler ve bir şeyi sorgulamadan okuduğu ya da duyduğu bilgilere inanan kişiler beni çok kızdırır. “Çok gezen, çok okuyandan daha bilgedir” mantığı ile işi gücü kaldırım gezip, ahkam kesmek olanlar beni kızdırır. Okuduğu her şeyi “Nasıl” sorusuyla algılayıp, “Neden” sorusunu sormayanlar da beni çok kızdırır.

“Evet Efendim. Olur, emredersiniz Efendim” diyenler beni çok kızdırır dedim mi daha önce? Bu kızgınlığımla hiç baş etmeye çalışmıyorum. Aksine, dilim, ağzımın boyutlarına göre biraz büyük olduğundan; beynim ile ağzım arasında bir filtre olmadığından genelde aklımdan geçeni söylerim o tip kişilere. Bu nedenle çok derde girdi başım. Özellikle çalışma yaşantım içinde. Fakat çocukları olunca insanın bir anda beyin ile ağız arasında filtre gelişmeye başlıyor bir anda. Biraz daha temkinli davranmaya başlıyor insan. Durulma değil de “babalık” ve “çocukların geleceği” filtresi devreye giriyor akıl ile ağız arasında.

13. Bugüne kadar yaşadığın en büyük hayal kırıklığın ne? Tekrar yaşama ihtimalin var mı?

En büyük hayal kırıklığı ya da burukluk, Türkiye’den uzak olmam. Şu anda Türkiye’de yaşamak için dünyaları verirdim. Fakat bu en az bir sene daha gerçekleşmeyecek. Kızlarımın, babaanne ve dedesine yabancı kalması bir baba için sanırım en büyük hayal kırıklığı. Bu hayal kırıklığını tekrar yaşama ihtimalim olmayacak bir kere Türkiye’ye döndüğümde. Hani derler ya “nerede doğduğun değil, nerede doyduğun önemli” diye. Bu yalanı kim uydurmuş bilmiyorum ama beni kandırmayı başardı 1999 yılında Kanada’ya yerleşmem ile.

Türkiye’ye dönmek, aileme ve dostlarıma yakın olmak en büyük hayalim ve bu hayal şu an kırık durumda. En azından Eylül 2007 tarihine kadar.

14. Hangi markalar sinirlerini bozuyor? Neden?

İnsan haklarını hiçe sayan ve kullanıcı deneyimi yerine kendilerini ürüne odaklayan şirketlerin markaları benim sinirimi bozuyor.

Örneğin Kuzey Amerika devi Wal-Mart’ın, Bangladeş’te küçük yaşta kızları “sweatshop” adı verilen fabrikalarda günde 18 saat çalıştırması; hamile bayanlara doğum için yalnızca 3 gün izin vermesi; her türlü haklarını elinden alması;

Kanada giyim şirketi Roots’un Vietnam’da ki “sweatshop” adı verilen fabrikalarda yaşları 6 kadar inen çocukları çalıştırması;

Nike şirketinin patronunun bir günlük maaşını kazanmak için Bangladeşli bir çalışanın 7/24, 6 yaşından 70 yaşına kadar sweatshoplarda çalışmak zorunda kalması; 275 dolarlık bir pantolonu üreten kişinin günlük olarak 5 cent alması beni sinir ediyor.

Bunları bile bile bu tip ürünleri kullanan tüketiciler de beni sinir ediyor açıkçası. Şirketler bunların farkında değil de değil.

Belki duydun, Nike şirketinin yeni bir ürünü var. Bu ürünün websitesine giderek istediğin spor ayakkabısını kendin tasarlayabiliyor ve bu ayakkabı üzerine kendin seçtiğin özel bir mesaj yazdırabiliyorsun. Jonah Peretti adındaki MIT üniversitesi öğrencisi, bu sitede kendi ayakkabısını tasarlayıp, mesaj olarak ta “sweatshop” yazıyor ve fiyatını ödeyip, ayakkabıyı sipariş ediyor. Nike, Jonah’a email atarak başka bir isim seçmesini istiyor. Jonah, Nike ile birkaç defa emailleşmesine rağmen bir çözüm bulunamıyor ve Jonah, Nike’a yazdığı son emailde eğer “sweatshop” yazmayı kabul etmiyorlarsa başka bir isim yazmalarını fakat sipariş ile birlikte ona, bu ayakkabıyı yapan 10 yaşındaki Vietnamlı kızın bir resmini göndermelerini istiyor. Jonah, Nike şirketine gönderdiği son emaile herhangi bir cevap almamış henüz ve ayakkabı siparişi Nike tarafından iptal edilmiş.

Marka en basit tabiri ile bir ürünün bir tüketici üzerinde oluşturduğu duygusal ilişkidir. Marka yalnızca bir logo değildir. Bizler değişik markaları kullanırken, değişik hisler, duygular hissediyoruz ve ben biraz önce sözünü ettiğim insan haklarını çiğneyen markaları kullanırken kendimi çok iyi hissedeceğimi sanmıyorum.

15. Hangi markalara tutkunsun?

Birçok markaya aşık seviyesinde tutkunum. Örneğin;

Apple iPod: Müzik dinleme şeklimi değiştirdiği için

MacFarlane Toys: Bu şirket detaylara o kadar önem veriyor ki her ürün bir sanat eseri. Bu ürünü hobi şeklinde topluyorum. Şu an 50’nın üzerinde oyuncağım var ama eşim bu oyuncakları huzur bozucu bulduğundan (çoğu korkunç), kızlarımla paylaşamıyorum :-)

Gymboree: Kızlarım bu şirketin elbiseleri içinde prenses gibi duruyorlar. Ayrıca bu şirketin pazarlama metotları ve websitesi, her e-Ticaret şirketinin çok yakından takip etmesi gereken derslerle dolu

Toyota: Dünyanın en sağlam, rahat ve güvenilir arabalarını ürettiği için. Büyük bir zevkle kullanıyorum arabalarını.

NetFlix: iPod gibi film seyretme alışkanlığımı farklı bir boyuta taşıdığı için. Ayrıca websitelerinde inanılmaz bir kullanıcı deneyimi yarattığı için.

Grameen Bank: Müşterisi olmasam da bankacılık ve sosyal işletme kanunlarını yeniden yazdıkları için.

16. On sene sonraki hayatında bugünden farklı neler olacak?

Keşke bu sorunun cevabını bilebilseydim. Hani zaman zaman geçmişi düşünüp “ahh şu anki aklım olsaydı” deriz ya, işte eğer bu sorunun cevabını şimdiden bilseydim, gelecekte “ah şu anki aklım olsaydı” demeyeceğim bir takım gelişmelere şimdiden yol açardım.

17. Seni benzer yaştaki, benzer işi yapan, benzer konumdaki kişilerden farklı kılan ne var?

Beni benzer meslektaş ve yaşıtlarımdan ayıran bir özelliğimin olup olmadığını bilmiyorum fakat eğer bir cevap vermek gerekirse sanırım tuttuğumu koparmam olabilirdi. Tuttuğumu koparmaktan kastım sakarlık değil fakat o anlamıyla da doğru çünkü biraz sakarımdır. Fakat iş yaşantımda şimdiye kadar aklıma koyup ta yapmadığım, yapamadığım çok az şey oldu.

Bu arada tuttuğumu koparırımın ikiz kardeşleri inatçılık ve dik başlılıktır. Sanırım her ikisinden de bir tutum var kişiliğimde.

18. Yakın bir arkadaşın kanunsuz bir iş yapsa polisi arar mısın?

Ağzımı bile açmam. Sen hiç “Midnight Express” filmini seyrettin mi? :-) şaka bir yana kanunsuz işin şekline bağlı bu sorunun cevabı.

Eğer bu kişi çok yakın arkadaşım ise sanırım onunla önce bu konuda oturup, konuşurdum. Bu konuda neler hissettiğini öğrenmeye çalışırdım. Pişmanlık var mı? Yoksa yeniden böyle bir şey yapar mıydı? Ne için, kim için işledi bu suçu? Bütün bu bilgileri almaya çalışırdım önce. Sanırım bu bilgiler benim duruma bakış açımı belirlerdi.

Ayrıca, Türkiye’de birçok şeye “kanunsuz” damgası vurulmuş olabiliyor bazen. Hatta bu “kanunsuz” denilen şeyler benim hayat düşüncem ile uyuşmasa bile.

19. Hangi filmdeki hangi karakterin hayatının senin hayatın olmasını isterdin?

Sana şöyle söyleyeyim. Evde eşim ve iki kızım var. İkinci kızım doğduktan sonra, hormon dengesini sağlamak için testosteron sahibi bir erkek kedi isterim dedim. Eşim eve dengeleri tamamen yıkan dişi bir kedi getirdi. Böylece evdeki durum 4-1, erkekler mumla aranıyor yenilgisi sonucunu verdi.

Duygular, ağlamalar, anlamını anlayamadığım bir dolu davranış, iç çekmeler, küsmeler. Kadınlar gerçekten biz erkeklerden çok daha kompleks ve akıllı canlılar. Biz erkekler bir konuyu, bir düşünceyi, bir işlemi yerine getirebiliyorken, kadınların akıllarında 5 düşünce, 5 iş, 15 konu aynı anda işlem görebiliyor.

Bu nedenle Mel Gibson’in rol aldığı “What Women Want” filminin baş karakteri Nick Marshall olmayı ve onun kadınların düşüncelerini okuyan süper gücüne sahip olmayı isterdim.

Kedi bile bazen bana bakıp bakıp iç geçirip, konuşmadan (miyavlamadan) geçip gidiyor bazen.

20. Bir film yapmaya karar versen adı ve konusu ne olurdu?

Adı “Rıfkı Almaz” ya da “Barbu” olurdu.

Bu soruya bu kadar çabuk cevap vermemin nedeni ise 4 sene önce hayatımdaki ilk film senaryosu yazıp, bitirmemden dolayı. Senaryoyu okumak isteyenler, web sitemin dosya düzenini biliyorlarsa, dosyayı sitemde kolayca bulabilirler. Bir PDF dosyası. :-)